Có lẽ ai trong chúng ta cũng từng nghe câu hỏi: “Yêu nước có đồng nghĩa với yêu nhà nước không?”
Thoạt nghe, đây là điều hiển nhiên. Nhưng khi nhìn kỹ hơn, chúng ta sẽ thấy hai khái niệm này không hẳn lúc nào cũng trùng nhau.
Yêu nước là gì?
Yêu nước là tình cảm tự nhiên và lâu dài với quê hương, con người, văn hóa và lịch sử.
- Đó có thể là niềm tự hào khi nghe quốc ca, là sự xúc động khi đứng trước lá cờ Tổ quốc, hay đơn giản là ý thức gìn giữ tiếng mẹ đẻ, phong tục tập quán.
- Yêu nước không phụ thuộc vào chế độ chính trị nào. Dù nhà nước có thay đổi, tình yêu với mảnh đất và dân tộc vẫn còn nguyên.
Người Ba Lan thế kỷ 19 là một ví dụ. Khi đất nước bị chia cắt bởi các đế quốc, họ vẫn giữ tiếng nói và văn hóa dân tộc. Đó chính là yêu nước, dù khi ấy không có một “nhà nước Ba Lan” độc lập.
Yêu nhà nước là gì?
Nhà nước là bộ máy quyền lực được lập ra để quản lý xã hội, ban hành luật pháp, thu thuế, bảo vệ lãnh thổ và duy trì trật tự.
Yêu nhà nước có nghĩa là tin tưởng, trung thành và ủng hộ bộ máy đó. Nhưng khác với “nước” và “dân tộc” – vốn trường tồn – thì nhà nước có thể thay đổi theo từng thời kỳ lịch sử: từ phong kiến, thuộc địa, cộng hòa cho đến xã hội chủ nghĩa.
Ví dụ: người Đức thời Tây Đức dân chủ (sau Thế chiến II) yêu nước và cũng yêu nhà nước vì họ thấy chính quyền phục vụ lợi ích dân tộc. Nhưng trong thời Đức Quốc Xã, có nhiều người yêu nước nhưng phản đối chính quyền, vì tin rằng chế độ đó đưa đất nước vào thảm họa.
Khi nào hai thứ trùng nhau?
Yêu nước và yêu nhà nước sẽ hòa làm một khi nhà nước thực sự đại diện cho lợi ích dân tộc.
- Ở Việt Nam, trong thời kỳ kháng chiến chống ngoại xâm, nhiều người coi ủng hộ chính quyền cách mạng chính là yêu nước.
- Ở các nước Bắc Âu ngày nay, với chính quyền minh bạch và phúc lợi tốt, người dân thường tin tưởng và ủng hộ nhà nước như một phần của tình yêu nước.
Khi nào hai thứ tách rời?
Có những lúc yêu nước không đồng nghĩa với yêu nhà nước.
- Thời Pháp thuộc, nhà nước thực dân không đại diện cho dân tộc Việt Nam. Những sĩ phu yêu nước như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh đã đứng lên chống lại bộ máy cai trị ấy.
- Ngày nay, tại Myanmar, nhiều người dân yêu quê hương nhưng phản đối chính quyền quân sự, vì cho rằng nó không đại diện cho tương lai đất nước.
- Ở Đông Âu cuối thế kỷ 20, người dân yêu nước nhưng vẫn đứng lên chống lại chế độ cũ để tìm kiếm tự do và phát triển.
Điểm chung là: khi nhà nước mất tính chính danh, thì yêu nước và yêu nhà nước có thể đi hai con đường khác nhau.
Góc nhìn hiện đại
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và mạng xã hội, người trẻ càng nhận thức rõ hơn rằng:
- Yêu nước có thể được thể hiện qua những hành động nhỏ bé: giữ gìn văn hóa, bảo vệ môi trường, làm việc tử tế, giúp đỡ cộng đồng.
- Yêu nhà nước lại phụ thuộc vào mức độ tin tưởng vào bộ máy chính quyền.
Đặc biệt, ngày nay, nhiều người coi việc phê phán chính quyền cũng là một cách yêu nước – bởi vì mục đích cuối cùng là mong đất nước tốt hơn.
Kết luận
- Yêu nước là tình cảm bất biến, gắn với dân tộc và lãnh thổ.
- Yêu nhà nước là tình cảm có điều kiện, phụ thuộc vào sự chính danh và hiệu quả của bộ máy cầm quyền.
Lý tưởng nhất, là khi nhà nước thực sự phục vụ lợi ích quốc gia, thì yêu nước và yêu nhà nước hòa làm một. Nhưng nếu không, người dân vẫn có thể giữ trọn tình yêu nước, đồng thời có quyền phê phán nhà nước để mong điều tốt đẹp hơn cho dân tộc.
Yêu nước không nhất thiết phải là những hành động to lớn. Nó có thể bắt đầu từ những điều nhỏ bé mỗi ngày – sống tử tế, làm việc trách nhiệm, gìn giữ văn hóa, và mong cho quê hương ngày một phát triển.
khá Rảnh Discovery
